Птерозаврия: Мин "очучы динозавр" түгел
Безнең белүебезчә, борынгы заманнарда динозаврлар җир өстеннән идарә итүчеләр булган. Без ул вакытта охшаш хайваннарның барысы да динозаврлар категориясенә керә дип саныйбыз. Шулай итеп, Птерозаврия "очучы динозаврлар" булды. Чынлыкта, Птерозаврия динозавр булмаган!
Динозаврлар птерозаврларны исәпкә алмаганда, туры юлны кабул итә алырлык җир сөйрәлүчеләренә карый. Птерозаврия бары тик очучы сөйрәлүчеләр, динозаврлар белән бергә икесе дә Орнитодираның эволюцион кушылдыгына карыйлар. Ягъни, птерозаврия һәм динозаврлар "туганнар" кебек. Алар якын туганнар, һәм алар бер үк чорда яшәгән ике эволюцион юнәлеш, һәм аларның иң соңгы бабасы Орнитишиосавр дип атала.
Канат үсеше
Dирдә динозаврлар, күктә птерозаврлар өстенлек иткән. Алар гаилә, берсе ничек күктә, икенчесе җирдә?
Кытайның Ляонин провинциясенең көнбатышында птеросаврия йомыркасы табылган, ул кысылган, ләкин сыну билгесе булмаган. Эчтәге яралгыларның канат мембраналары яхшы үсеш алган, димәк, птерозаврия туганнан соң тиз генә оча ала.
Күпчелек белгечләр үткәргән тикшеренүләр күрсәткәнчә, иң беренче птерозаврия кечкенә, бөҗәкләрсез, Склеромохлус кебек озын аяклы йөгерүчеләрдән барлыкка килгән, арткы аякларында мембраналары булган, тәнгә яки койрыкка кадәр. Бәлки, исән калу һәм ерткычлык кирәк булганга, аларның тире зурайган һәм акрынлап канатларга охшаган формада үскән. Шуңа күрә алар шулай ук куылып, әкренләп очучы сөйрәлүчеләргә әверелергә мөмкин иде.
Фосиллар шуны күрсәтә: бу кечкенә егетләр кечкенә генә түгел, канаттагы сөяк структурасы да күренмәгән. Ләкин әкрен генә алар күккә таба эволюцияләнделәр, һәм зуррак канат, кыска койрыклы очучы Птеросаврия әкренләп "курчакларны" алыштырды, һәм ахыр чиктә һава өстенлеге булды.
2001 елда Германиядә птерозаврия калдыклары табылды. Фоссил канатлары өлешчә сакланган. Галимнәр аны ультрафиолет нуры белән нурландырдылар һәм канатларының кан тамырлары, мускуллар һәм озын җепселле тире мембранасы булуын ачыкладылар. Ibепселләр канатларга булыша ала, һәм тире мембранасы кысылырга яки җылыткыч кебек катылырга мөмкин. 2018әм 2018-нче елда Кытайда ачылган ике птеросаврия калдыклары аларның примитив каурыйлары булуын күрсәттеләр, ләкин кош каурыйларыннан аермалы буларак, аларның каурыйлары кечерәк иде, тән температурасын саклап калу өчен кулланылырга мөмкин иде.
Очу авыр
Беләсезме? Табылган казылмалар арасында зур птерозавриянең канаты 10 метрга киңәя ала. Шуңа күрә, кайбер белгечләр, ике канаты булса да, кайбер зур птерозаврия кошлар кебек озын һәм ерак араларда оча алмыйлар, һәм кайбер кешеләр хәтта беркайчан да очмаска мөмкин дип уйлыйлар! Чөнки алар бик авыр!
Ләкин, птерозавриянең очу ысулы әле дә нәтиҗәсез. Кайбер галимнәр шулай ук птерозаврия кошлар кебек сикерүне кулланмаганнар, ләкин канатлары мөстәкыйль эволюцияләнде, уникаль аэродинамик структура формалаштырдылар. Зур птерозавриягә җирдән төшү өчен көчле аяклар кирәк булса да, калын сөякләр аларны артык авыр иттеләр. Озакламый алар юл уйлап таптылар! Птерозавриянең канат сөякләре нечкә диварлы буш торбаларга әверелделәр, бу аларга уңышлы "арынырга" мөмкинлек бирде, җиңелрәк һәм җиңелрәк була, һәм күпкә җиңелрәк оча ала.
Башкалар птеросаврия оча гына түгел, ә океаннар, күлләр һәм елгалар өслегендә балык тоту өчен бөркет кебек егылып төшәләр диләр. Очыш птерозавриягә ерак араларга барырга, ерткычлардан качарга һәм яңа яшәү урыннарын булдырырга мөмкинлек бирде.
Кава Динозаврының рәсми сайты:www.kawahdinosaur.com
Пост вакыты: 18-2019 ноябрь