Динозаврларның юкка чыгу сәбәпләренә килгәндә, ул әле дә өйрәнелә. Озак вакытлар дәвамында иң абруйлы караш булып, динозаврларның юкка чыгуы 6500 ел элек зур метеорит турында иде. Тикшеренүләр буенча, җир өслегенә 7-10 км диаметрлы астероид төшкән, бу зур шартлауга китергән, мәсәлән, атмосферага күп тузан сибеп, Жетианбири ком һәм томан йортын барлыкка китергән, бу үсемлекләр фотосинтезының туктавына китергән, һәм шуның белән динозаврларның юкка чыгуына китергән. Астероидлар бәрелү теориясе тиз арада күп галимнәрнең хуплавын алды. 1991 елда Мексиканың Юкатан ярымутравында метеоритның озак вакытлы бәрелү кратерлары ачылган, бу факт бу карашның тагын бер дәлиле булып тора. Бүгенге көндә бу караш нәтиҗәгә әйләнгән кебек.
Ләкин астероид бәрелүенә шикләнеп караучылар да күп, чөнки чынлыкта: бакалар, крокодиллар һәм башка бик сизгер хайваннар бор чорында каршы торып исән калганнар. Бу теория ни өчен динозаврлар гына үлгәнен аңлата алмый. Бүгенге көнгә кадәр галимнәр динозаврларның юкка чыгу сәбәпләре турында дистәдән артык сценарий тәкъдим иттеләр, драматик һәм кызыклырак "метеорит бәрелеше" дип әйтелде, ләкин бу шуларның берсе. "Метеорит бәрелеше"ннән тыш, динозаврларның юкка чыгуы турында төп карашта түбәндәгеләр бар: Беренчедән, климат үзгәреше, диләр. 6500 миллион ел элек Җир климаты кинәт үзгәрде, температура төште, нәтиҗәдә атмосферада кислород кимеде, динозаврлар исән кала алмады. Шулай ук динозаврлар салкын канлы, ләкин чәчләре яки җылы органнары булмаган һәм Җир температурасы төшкәнгә яраклаша алмаган, туңып үлгән дип фаразланды.
Икенчедән, төр, диде көрәш. Динозаврлар чоры ахырында, башта вак имезүчеләрдә барлыкка килгән бу хайваннар, кимерүчеләр һәм йырткычлар, йомыркалар белән тукланырга мөмкин. Вак хайваннарның аз булуы нәтиҗәсендә, йырткычлар саны арта бара, алар ахыр чиктә йомыркаларны ашый башлыйлар.
Өченчедән, континенталь дрейф, диләр. Геология тикшеренүләре күрсәткәнчә, динозаврларның яшәеше Җир чорында материкның бер кисәге генә, ягъни "Пангея" гына. Җир кабыгындагы үзгәрешләр аркасында, материк Юра чорында зуррак бүленеш һәм дрейф процессында булган, бу әйләнә-тирә мохиткә һәм климат үзгәрүенә, шуның белән динозаврларның юкка чыгуына китергән.
Дүртенчедән, геомагниттагы үзгәрешләр турында сүз бара. Заманча биология күрсәткәнчә, кайбер биологик һәм магнит кырлары үлем белән бәйле. Биологиянең магнит кырына сизгеррәк булганга, Җирнең магнит кырындагы үзгәрешләр юкка чыгуга китерергә мөмкин. Шуңа күрә динозаврларның юкка чыгуы Җирнең магнит кырындагы үзгәрешләр белән бәйле булырга мөмкин. В. ангиоспермнар белән агулану турында сүз бара. Динозаврлар чоры тәмамлангач, Җирдәге гимноспермалар әкренләп юкка чыга, аларның урынына күп санлы ангиоспермнар килә, гимноспермалар бу үсемлекләрне үз эченә ала, алар зур динозаврларның гаҗәеп токсинлы формасында түгел, ә күп санлы ангиоспермнар куллану организмда токсиннар туплануына китерә, ниһаять, агу барлыкка килә. Алтынчыдан, кислота яңгыры яңгыры яңгыры яңгыры ява. Соңгы бор чоры көчле кислота яңгыры астында булырга мөмкин, туфракта, шул исәптән стронций микроэлементы, динозаврлар эчәр су һәм ризык аша турыдан-туры яки туры булмаган рәвештә эрегән, стронций кабул итү, кискен яки хроник агулану, үлгән кешеләрнең соңгы төркемнәре.
Динозаврларның юкка чыгу сәбәпләре югарыда телгә алынган гипотезалар белән чагыштырганда күпкә күбрәк. Ләкин фәнни җәмгыятьтә бу гипотезаны хуплаучылар күбрәк. Әлбәттә, югарыда телгә алынган һәрбер гипотезаның камил булмаган урыны бар. Мәсәлән, "климат үзгәреше" климат үзгәреше сәбәпләрен ачыкламый. Тикшерүләрдән соң, Целурозавриядәге кайбер кечкенә динозаврлар кечкенә имезүчеләргә каршы җитәрлек иртә, шуңа күрә "төрләр әйтүдә кыенлыклар" бар. Хәзерге геологиядә "континенталь дрейф теориясе" үзе әле дә гипотеза булып кала. "Ангиоспермнар белән агулану" һәм "кислоталы яңгыр" кебек үк гипотеза җитәрлек дәлилләрнең җитмәве. Нәтиҗәдә, динозаврларның юкка чыгуының чын сәбәбен әле өйрәнергә кирәкми.
Кава Динозаврының рәсми сайты:www.kawahdinosaur.com